H UNESCO είναι διεθνής οργανισμός που ανήκει στο σύστημα των Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε). Έχει την έδρα της στο Παρίσι και αντικείμενό της είναι η Εκπαίδευση, ο Πολιτισμός οι Επιστήμες και η Επικοινωνία και Πληροφόρηση . Το ακρωνύμιό της άλλωστε είναι επεξηγηματικό : United Nations Educational Scientific and Cultural Organization. Έμβλημά της είναι η πρόσοψη ενός αρχαίου Ελληνικού ναού (του Παρθενώνα) όπου τη θέση των δωρικών κιόνων έχουν πάρει τα αρχικά του ονόματός της.
Η Τέχνη της Ιερακοθηρίας αναγνωρίστηκε ως Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά (Α.Π.Κ) από την UNESCO το 2010. Μέχρι τώρα 24 χώρες σε όλο τον κόσμο έχουν αναγνωρίσει και εγγράψει την ιερακοθηρία στους εθνικούς καταλόγους Α.Π.Κ.
Αποτελεί άμεσο στόχο του Σ.Ε.Ι η ένταξη της ιερακοθηρίας στον εθνικό κατάλογο Α.Π.Κ της Ελλάδας ώστε να κατοχυρωθεί το ιστορικό βάθος, η μορφή και οι τρόποι, η γλώσσα και η ποίηση και συνολικότερα η εθνογραφία της τέχνης στον Ελλαδικό χώρο.
Παράλληλα ο Σ.Ε.Ι ενδιαφέρεται να αποσαφηνίσει, να διατηρήσει και να μεταδώσει στην σύγχρονη διεθνή ιερακοθηρική κοινότητα όλα εκείνα τα πολιτιστικά στοιχεία που διαμορφώνουν την πολιτιστική ταυτότητα του Έλληνα γερακάρη.
Ο Σ.Ε.Ι φιλοδοξεί να εντάξει τον Έλληνα γερακάρη σε διεθνή και τοπικά φολκλορικά δρώμενα και να αναπαραστήσει τους διαφορετικούς τρόπους άσκησης της ιερακοθηρίας από διάφορες χρονικές περιόδους της Ελληνικής ιστορίας.
Ο Σ.Ε.Ι από την αρχή της σύστασης του διεξάγει ενδελεχή ιστορική έρευνα για την συλλογή όλων των στοιχείων που αφορούν την τέχνη της ιερακοθηρίας στην Ελλάδα. Μέλη του Σ.Ε.Ι επισκέπτονται βιβλιοθήκες, αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία, λαογραφικούς συλλόγους και συλλέγουν τα στοιχεία ενός μεγάλου μωσαϊκού της διάσπαρτης ιερακοθηρικής ιστορίας και εξέλιξης στον Ελλαδικό χώρο.
Τα στοιχεία καταχωρούνται και διασταυρώνονται ιστορικά με βάση τις πηγές τους και έγκριτη μεθοδολογία ιστορικής έρευνας.
Περίοπτη θέση ανάμεσα στα ιστορικά ευρήματά κατέχει το Ιερακοσόφιον «περὶ τῆς τῶν ἱεράκων ἀνατροφῆς τε καὶ θεραπείας» του Δημήτριου Πεπαγωμένου (1258-1282), το οποίο γράφτηκε κατά προτροπή του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ του Παλαιολόγου, ο οποίος διατηρούσε στην αυλή του τμήμα θηρευτικών γερακιών. Το σύγγραμμα συμπεριλαμβάνει 308 κεφάλαια και διαιρείται σε 3 μέρη. Με βάση τις σωζόμενες παλαιότυπες εκδόσεις, ανακτήθηκε όλο το πρωτότυπο κείμενο, που είναι γραμμένο στην επιστημονική Ελληνική γλώσσα της βυζαντινής περιόδου (13ος αιώνας), ξαναδακτυλογραφήθηκε, ελέγχθηκε και βρίσκεται στο στάδιο της απόδοσης του πρωτοτύπου στην σύγχρονη Ελληνική, ενώ δρομολογείται η έκδοσή του από τις Εκδόσεις «ΗΛΙΟΔΡΟΜΙΟΝ» σε συνεργασία με τον Σύλλογο Ελληνικής Ιερακοθηρίας.
111111111111
Το «Ἱερακοσόφιον» είναι το παλιότερο επιστημονικό σύγγραμμα για την ανατροφή και θεραπεία των γερακιών και ο υπότιτλός του είναι: «Περὶ τῆς τῶν ἱεράκων ἀνατροφῆς τε καὶ θεραπείας».
Γραμμένο από τον ιατρό Δημήτριο Πεπαγωμένο, τον 13ο αιώνα, κατά προτροπήν του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ του Παλαιολόγου, ο οποίος διατηρούσε στην αυλή του τμήμα θηρευτικών γερακιών.
Όπως λέει και στον Πρόλογό του ο συγγραφέας, η τέχνη της ιερακοθηρίας υπήρχε από παλιά και επανήλθε στο προσκήνιο την εποχή εκείνη, καθώς αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον για τα ιερά αυτά πτηνά:
«Ἔχοντας ἐκδηλώσει ἔντονο ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν ἀνατροφὴ καὶ θεραπεία τῶν γερακιῶν, κράτιστε καὶ σοφώτατε βασιλιὰ καὶ κυβερνήτη μας, καὶ γιὰ τὸ πῶς αὐτὴ ἡ παλαιόθεν σφοδρὴ ἀγάπη γιὰ τοῦτα τὰ ἱερὰ πτηνά, ποὺ τώρα ἀναζωπυρώθηκε, μπορεῖ νὰ ὁδηγήσει στὴν ἐξεύρεση κάποιων τρόπων θεραπείας, διὰ τῶν ὁποίων νὰ μπορέσει τὸ γένος αὐτὸ τῶν πτηνῶν νὰ διασώζεται καὶ νὰ διατηρεῖται, ἐγώ, ἐκπληρώνοντας ἀφ’ ἑνὸς τὴν δική σας ἐντολή, καὶ ἀφ’ ἑτέρου ἐνεργοποιῶντας τὴν δική μου σπουδή, τὴν προθυμία καὶ τὴν ὑπακοή, προχώρησα στὴν σύνταξη τούτης τῆς συγγραφῆς, ἐκθέτοντας τὴν κάθε ξεχωριστὴ ἀσθένεια μαζὶ μὲ τὴν οἰκεία θεραπεία της…
Πράγματι, ἐὰν δὲν ὑπάρχει ἕνας πρόδηλος καὶ συνεχὴς ἔρωτας γιὰ κάποιο πρᾶγμα, εἶναι δύσκολο αὐτὸ νὰ κατορθωθεῖ· διότι αὐτὸς εἶναι ποὺ παρορμᾶ τοὺς ἀνθρώπους πρὸς τὴν ἐπιμέλεια τῶν ζώων ποὺ ἔχουν στὴν δικαιοδοσία τους.
Ἔτσι λοιπὸν κι ἐγώ, καθοδηγούμενος ἄλλοτε ἀπὸ θεϊκὰ ὄνειρα καὶ ἄλλοτε ἀπὸ τὴν πολλὴ πείρα μου, συνεργοῦντος καὶ τοῦ μακροῦ χρόνου σπουδῆς μου, ἀφιερώθηκα στὸ νὰ συγγράψω καὶ νὰ παραδώσω ἕνα σύνολο χρήσιμων θεραπειῶν γιὰ τὴν σωτηρία αὐτοῦ τοῦ ἱεροῦ γένους τῶν πτηνῶν.
Ἀφοῦ ἀναπτύξω ὁρισμένα κεφάλαια γιὰ τὴν θήρευσή τους, γιὰ τοὺς τρόπους καὶ τὴν τέχνη μὲ τὴν ὁποία συλλαμβάνονται, γιὰ τὴν τροφὴ καὶ τὴν τιθάσευσή τους, τὸ θάρρος καὶ τὴν φυσικὴ εὐτολμία τους, τὴν ἰσχὺ καὶ τὸν φυσικὸ λογισμό τους, καὶ ὅλα ὅσα ἁρμόζουν στὴν ἰδιοσυστασία αὐτοῦ τοῦ ζώου, θὰ προχωρήσω ἐν συνεχείᾳ καὶ στὰ ὑπόλοιπα κεφάλαια τῆς συγγραφῆς, ἀναπτύσσοντας τὸ κάθε θέμα κάτω ἀπὸ τὸν οἰκείο τίτλο».
(Σύγχρονη απόδοση από το πρωτότυπο: Γιώργος Λαθύρης)
Το όλο σύγγραμμα με τον τίτλο «Ἱερακοσόφιον» διαιρείται σε 3 Μέρη. Το Α΄ Μέρος περιλαμβάνει 184 Κεφάλαια, το Β΄ Μέρος 98 Κεφάλαια, και το Γ΄ Μέρος 26 Κεφάλαια, δηλαδή συνολικά 308 Κεφάλαια. Με βάση τις σωζόμενες παλιότυπες εκδόσεις, ανακτήθηκε όλο το πρωτότυπο κείμενο, που είναι γραμμένο στην επιστημονική Ελληνική Γλώσσα της βυζαντινής περιόδου (13ος αιώνας), ξαναδακτυλογραφήθηκε και ελέγχθηκε λέξη προς λέξη και βρίσκεται ήδη στο στάδιο της απόδοσης (μετάφρασης) του πρωτοτύπου στην σύγχρονη Ελληνική και πρόκειται να εκδοθεί από τις Εκδόσεις ΗΛΙΟΔΡΟΜΙΟΝ, σε συνεργασία με τον Σύλλογο Ελληνικής Ιερακοθηρίας.
Αθήνα 23-4-2022
Γιώργος Λαθύρης
Εκδόσεις ΗΛΙΟΔΡΟΜΙΟΝ
Αριστοτέλους 183, Αθήνα
Συνοπτική Ιστορική Αναδρομή της Ιερακοθηρίας στον Ελλαδικό Χώρο
Πολλοί πιστεύουν (ακόμη και σήμερα) ότι η ιερακοθηρία ήταν μια πρακτική που την εξασκούσαν οι ευγενείς κατά το Μεσαίωνα στην Ευρώπη.
Αρπακτικά ημερόβια και νυχτόβια αποτελούσαν αντικείμενα λατρείας καθώς προσωποποιούσαν τους ίδιους τους Θεούς δίνοντας στον καθένα από αυτούς την αίγλη που του άρμοζε. Π.χ. Δίας, ο αρχηγός των θεών του οποίου έμβλημα ήταν ο αετός, όπως και πολλές φορές η ίδια του η μορφή, Αθηνά η θεά της Σοφίας της οποίας έμβλημα ήταν η κουκουβάγια, Απόλλωνας γιος του Δίας έχοντας περίοπτη θέση ανάμεσα στους Θεούς, του οποίου το έμβλημα ήταν το γεράκι και άλλα πολλά τα οποία αν κάποιος κάνει μια ιστορική έρευνα στα ιστορικά κείμενα αλλά και της μυθολογίας θα βρει πάρα πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες αρπακτικά επενέβησαν (καθώς θεωρούνταν και καλοί οιωνοί) και έπαιξαν καθοριστικό λόγο στην εξέλιξή της, π.χ. η ιστορία του Γανυμήδη.
Η πρώτη ιστορική αναφορά ήταν στον Τρωικό πόλεμο που χρονολογείται τον 13 αιωνα π.Χ. κατά τον οποίο όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Οδύσσεια οι Έλληνες (π.χ. ο Οδυσσέας) στην επιστροφή τους στην Ελλάδα εκτός από τα λάφυρα πήραν μαζί και εκπαιδευμένα γεράκια. Πήραν επίσης πολλές γνώσεις από τους Τρώες για την ιερακοθηρία κατά την διάρκεια της δεκάχρονης πολιορκίας. Την ιερακοθηρία την εξασκούσαν πρώτοι οι Ασσύριοι από την εποχή ακόμα του Ασουρμπανιπάλ.
Έπειτα, ένας από τους πιο γνωστούς φιλοσόφους που υπήρξε ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας ο Αριστοτέλης, αναφέρει στο έργο του «Περί των ζώων ιστορίαι» τον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες στην περιοχή της Θράκης που κάποτε ονομαζόταν Κεδρίπολη, χρησιμοποιούσαν τα ξύλα για να διώχνουν τα πουλιά και τα γεράκια να τα κυνηγάνε. Επίσης εκτεταμένες αναφορές για την ιερακοθηρία έχουμε και από τον Κτησία τον Πληνίο και τον Αιλιανό.
Μεγάλη άνθηση η ιερακοθηρία γνώρισε κατά την Βυζαντινή αυτοκρατορία κατά την οπαία λειτούργησαν οι δυο μεγαλύτερες σχολές εκ των οποίων η μια βρισκόταν στο Άργος της Πελοποννήσου.
